Mula ito sa kolum ng FIRST PERSON sa GMA News
Online. Makabuluhang ipaskel ito dito upang makasagap naman tayo ng ilang
kaalaman tungkol sa pagpapalaganap ng wikang Pilipino sa kolehiyo.
Ang
sama ng loob ko sa mga guro ko sa Filipino noong high school
August 5, 2015 5:50pm
By JOSELITO D. DELOS REYES
Sa
guro ko sa Filipino sa Valenzuela Municipal High School Polo Annex noong dekada
nobenta nakaranas akong ipahiya sa klase dahil sa maling nagawa ko sa kaniyang
proyektong scrapbook (“Nagawa ko” hindi “ginawa ko.” Magkaibang hayop ang
dalawang iyan). Sa isa pang guro ko din sa Filipino sa parehong paaralan
naranasan kong pilit ipahanap sa akin—walang biro!—ang “aral” sa tulang “Ako
ang Daigdig” ni Alejandro G. Abadilla na nakalathala sa aming aklat. Ang
masakit, natuklasan kong sinanay sila para maging guro sa PEHM pero pinagturo
ng Filipino sa pampublikong paaralan.
Hindi ko gustong magtunog alingangaw ang artikulo kong ito hinggil sa napapanahong usapin ng Buwan ng Wika at pagtatanggal ng sabjek na Filipino sa kolehiyo. Marami nang nagsalita. Ang ingay-ingay na sa social media at mainstream media. Ang huli nga ay nang lamanin ng editoryal ng isang nilumang pahayagan ang tungkol sa kung bakit daw sa Filipino/Tagalog ipinahahayag ng ating Pangulo ang kaniyang State of the Nation Address. Lumabas noong Agosto 1 ang editoryal ng pahayagang nasusulat sa wikang banyaga. Hindi raw nila alam kung ano ang dahilan. Kaya heto, gusto ko lang magsalita kahit papaano.
Ang paniniwala ko, at paninindigan ko (gaano man kalambot ang tindig kong ito), kailangan ng sabjek na Filipino sa Kolehiyo pagdating ng 2016. Hindi ko alam kung 3-unit course. Pwede ring 6 o 9 o 12. Basta dapat meron.
Gusto ko ang sabjek na Filipino na kaugnay ng usapin ng wika sa media, sa mas malawak na sakop ng araling kultural. Pwede ring kaugnay sa Kulturang Popular. Mahalagang aralin ng sinumang nasa kolehiyo ang ugnayan ng wika at media, o wika at advertisement. Kung gusto ng mas tiyak, wika sa noontime show, wika sa tabloyd, wika sa radyo. O kung gusto pa ng mas tiyak at ispesyalisado: idiolect ng Tulfo brothers. O ni Kris. Palalimin ang pag-unawa ng mag-aaral sa kolehiyo hinggil sa wika sa eryang ito pati na ang kaugnay na usaping pangkultura.
Naniniwala akong kritikal ang pag-aaral ng wika kung ilalapat sa kulturang popular lalo’t pag-aaralan ng mag-aaral na bukod sa mas may edad at inaasahang maturity, ay mas kakawing ng kanilang pinagkakadalubhasaan. Oo, lahat ng posible nilang pagkadalubhasaan sa kolehiyo ay marapat bigyan ng ugnay sa usapin ng wika at media, wika at Kulturang Popular.
Lubhang maimpluwensiya ang media ngunit hindi napagtutuunan ng pansin ang kanilang wikang ginagamit: ang politika nito halimbawa at ang implikasyon sa mga mag-aaral na hinuhubog hindi lamang para maging technician (no offense sa mga technician, ang ibig ko talagang sabihin ay ang robotikong paraan ng pamahalaang ito sa paghubog ng mga mag-aaral sa mga darating na taon sa ilalim ng sumpa ng K-12, robotiko, mekanikal, hindi kritikal).
Natatakot kasi akong dumating ang panahon (o baka nga dumating na) na ang isang laos na host ng game show o isang huklubang pantanghaling palabas ay ituring na tagapagligtas ng sambayanan dahil sa saya at “inspirasyong” dulot ng makatunghay ng yumayaman. Kung hindi man panandaliang pagtakas sa kahirapan. Na lahat ay maghahangad mabigyan ng jacket kapag may nagawang nakatatawa o nakahihiya sa harap ng live camera; na baka dumating ang panahon na ang benchmark ng katalinuhan ay ang makatugon na lamang sa mga tanong na nasasagot ng oo-hindi-pwede. Na ang sagot sa gutom ay mabetsing instant noodles at hindi ka maganda kung hindi ka maputi.
Pag-aralan ang mga ito at simulan natin sa wikang kanilang ginagamit at gagamitin. Kung paano inilalapat sa kultura at media. Naniniwala akong mula dito sa pagsusuring ito, sa sabjek na ito, mas magiging kritikal ang mag-aaral sa boladas ng mga politiko. Mas kakabahan na ang mga action-star na politiko kapag kumanta sa privilege speech. O umiyak sa harap ng camera nang humihingi ng paumanhin dahil daw mababaw ang kaniyang luha.
Pero long shot ang sapantaha kong ito. Mainit ang debate pero mukhang may desisyon na. Ang sakit. Pero may bahagi ng utak ko na nagsasabing “totoo, hindi naman kasi naging masigasig ang lahat ng guro sa Filipino sa kolehiyo na itaas ang antas ng pag-aaral tungo sa intelektwalisasyon ng wika sa pamamagitan ng pananaliksik halimbawa.” Maraming naging komportable sa kanilang tindig bilang guro sa Filipinong nagpapaliwanag ng pares-minimal at diptonggo. Maraming ginawang comfort-zone ang “pagtuturo” ng Filipino.
Noong nasa kolehiyo ako sa Pamantasang Normal ng Pilipinas, pinatula akong pilit. At humigit kumulang, naulit ang leksyon namin sa high school dangan nga lamang, nagpakadalubhasa na sa Filipino ang nagturo sa akin. Hindi na sa PEHM.
Ang ibig kong sabihin, noon pa man, parang inihahanda na ng sistema ang pagsasawalang-bahala sa Filipino. At ang masakit palagay ko, kasabwat dito ang mismong “guro” sa Filipino para lumayo lalo ang loob ng mag-aaral sa sabjek na ito, para mawalan ng halaga ang sabjek na ito sa mga namamalakad ng sistema.
Nang magturo ako ng Filipino sa tatlong paaralan: Pamantasan ng Lungsod ng Valenzuela, Southern Luzon State University, at Unibersidad ng Santo Tomas, isa lamang ang naging gabay ko sa tuwing haharap sa klase: hindi ko dapat gayahin ang mga naunang guro ko sa Filipino noong high school at kolehiyo. Dapat maunawaan ng aking mag-aaral na malaki ang ambag ng sabjek na ito sa kanilang buhay, propesyonal man o personal. Ipinaunawa ko ang kapangyarihan ng wika higit sa pagsasaulo ng mga tinamaan-ng-magaling na batas kung paano umiral ang Wikang Pambansa.
Nagsaliksik sila batay sa kanilang pinagkakadalubhasaan gamit ang Filipino; nakipag-ugnayan sila sa labas ng akademiya at pinag-aralan namin kung paano ginagamit ang wika batay sa iba’t ibang larangan at industriya: tindero ng kwek-kwek sa Recto, may-ari ng Funeraria sa Araneta, tindero ng gulong at mag wheels sa Blumentritt, traffic aide sa España, at marami pang iba. Pero kulang pa ang lahat ng ito kung isisiksik sa 6-unit na batayang kurso sa Filipino na napipintong tanggalin sa kolehiyo.
Hindi kailangang mawala ang sabjek na Filipino sa kolehiyo. Pero pwede ba, huwag din naman sanang tuntungan na lamang ito ng komportableng “trabaho” bilang guro kung sakaling mareresolbahan, ulk, ang pagbabalik nito. Kung naging mas agresibo sana noon pa man ang pagtuturo ng Filipino sa lahat ng antas, kung umaakma sana lagi ang Filipino sa pangangailangan ng panahon, kung hindi sana “nakahon” ang sabjek na ito, baka hindi umabot sa ganitong sitwasyong ang nagdedesisyon para sa tunguhin ng sabjek na ito ay nakatunghay sa malayo at mataas na kawalan.
Hindi ko gustong magtunog alingangaw ang artikulo kong ito hinggil sa napapanahong usapin ng Buwan ng Wika at pagtatanggal ng sabjek na Filipino sa kolehiyo. Marami nang nagsalita. Ang ingay-ingay na sa social media at mainstream media. Ang huli nga ay nang lamanin ng editoryal ng isang nilumang pahayagan ang tungkol sa kung bakit daw sa Filipino/Tagalog ipinahahayag ng ating Pangulo ang kaniyang State of the Nation Address. Lumabas noong Agosto 1 ang editoryal ng pahayagang nasusulat sa wikang banyaga. Hindi raw nila alam kung ano ang dahilan. Kaya heto, gusto ko lang magsalita kahit papaano.
Ang paniniwala ko, at paninindigan ko (gaano man kalambot ang tindig kong ito), kailangan ng sabjek na Filipino sa Kolehiyo pagdating ng 2016. Hindi ko alam kung 3-unit course. Pwede ring 6 o 9 o 12. Basta dapat meron.
Gusto ko ang sabjek na Filipino na kaugnay ng usapin ng wika sa media, sa mas malawak na sakop ng araling kultural. Pwede ring kaugnay sa Kulturang Popular. Mahalagang aralin ng sinumang nasa kolehiyo ang ugnayan ng wika at media, o wika at advertisement. Kung gusto ng mas tiyak, wika sa noontime show, wika sa tabloyd, wika sa radyo. O kung gusto pa ng mas tiyak at ispesyalisado: idiolect ng Tulfo brothers. O ni Kris. Palalimin ang pag-unawa ng mag-aaral sa kolehiyo hinggil sa wika sa eryang ito pati na ang kaugnay na usaping pangkultura.
Naniniwala akong kritikal ang pag-aaral ng wika kung ilalapat sa kulturang popular lalo’t pag-aaralan ng mag-aaral na bukod sa mas may edad at inaasahang maturity, ay mas kakawing ng kanilang pinagkakadalubhasaan. Oo, lahat ng posible nilang pagkadalubhasaan sa kolehiyo ay marapat bigyan ng ugnay sa usapin ng wika at media, wika at Kulturang Popular.
Lubhang maimpluwensiya ang media ngunit hindi napagtutuunan ng pansin ang kanilang wikang ginagamit: ang politika nito halimbawa at ang implikasyon sa mga mag-aaral na hinuhubog hindi lamang para maging technician (no offense sa mga technician, ang ibig ko talagang sabihin ay ang robotikong paraan ng pamahalaang ito sa paghubog ng mga mag-aaral sa mga darating na taon sa ilalim ng sumpa ng K-12, robotiko, mekanikal, hindi kritikal).
Natatakot kasi akong dumating ang panahon (o baka nga dumating na) na ang isang laos na host ng game show o isang huklubang pantanghaling palabas ay ituring na tagapagligtas ng sambayanan dahil sa saya at “inspirasyong” dulot ng makatunghay ng yumayaman. Kung hindi man panandaliang pagtakas sa kahirapan. Na lahat ay maghahangad mabigyan ng jacket kapag may nagawang nakatatawa o nakahihiya sa harap ng live camera; na baka dumating ang panahon na ang benchmark ng katalinuhan ay ang makatugon na lamang sa mga tanong na nasasagot ng oo-hindi-pwede. Na ang sagot sa gutom ay mabetsing instant noodles at hindi ka maganda kung hindi ka maputi.
Pag-aralan ang mga ito at simulan natin sa wikang kanilang ginagamit at gagamitin. Kung paano inilalapat sa kultura at media. Naniniwala akong mula dito sa pagsusuring ito, sa sabjek na ito, mas magiging kritikal ang mag-aaral sa boladas ng mga politiko. Mas kakabahan na ang mga action-star na politiko kapag kumanta sa privilege speech. O umiyak sa harap ng camera nang humihingi ng paumanhin dahil daw mababaw ang kaniyang luha.
Pero long shot ang sapantaha kong ito. Mainit ang debate pero mukhang may desisyon na. Ang sakit. Pero may bahagi ng utak ko na nagsasabing “totoo, hindi naman kasi naging masigasig ang lahat ng guro sa Filipino sa kolehiyo na itaas ang antas ng pag-aaral tungo sa intelektwalisasyon ng wika sa pamamagitan ng pananaliksik halimbawa.” Maraming naging komportable sa kanilang tindig bilang guro sa Filipinong nagpapaliwanag ng pares-minimal at diptonggo. Maraming ginawang comfort-zone ang “pagtuturo” ng Filipino.
Noong nasa kolehiyo ako sa Pamantasang Normal ng Pilipinas, pinatula akong pilit. At humigit kumulang, naulit ang leksyon namin sa high school dangan nga lamang, nagpakadalubhasa na sa Filipino ang nagturo sa akin. Hindi na sa PEHM.
Ang ibig kong sabihin, noon pa man, parang inihahanda na ng sistema ang pagsasawalang-bahala sa Filipino. At ang masakit palagay ko, kasabwat dito ang mismong “guro” sa Filipino para lumayo lalo ang loob ng mag-aaral sa sabjek na ito, para mawalan ng halaga ang sabjek na ito sa mga namamalakad ng sistema.
Nang magturo ako ng Filipino sa tatlong paaralan: Pamantasan ng Lungsod ng Valenzuela, Southern Luzon State University, at Unibersidad ng Santo Tomas, isa lamang ang naging gabay ko sa tuwing haharap sa klase: hindi ko dapat gayahin ang mga naunang guro ko sa Filipino noong high school at kolehiyo. Dapat maunawaan ng aking mag-aaral na malaki ang ambag ng sabjek na ito sa kanilang buhay, propesyonal man o personal. Ipinaunawa ko ang kapangyarihan ng wika higit sa pagsasaulo ng mga tinamaan-ng-magaling na batas kung paano umiral ang Wikang Pambansa.
Nagsaliksik sila batay sa kanilang pinagkakadalubhasaan gamit ang Filipino; nakipag-ugnayan sila sa labas ng akademiya at pinag-aralan namin kung paano ginagamit ang wika batay sa iba’t ibang larangan at industriya: tindero ng kwek-kwek sa Recto, may-ari ng Funeraria sa Araneta, tindero ng gulong at mag wheels sa Blumentritt, traffic aide sa España, at marami pang iba. Pero kulang pa ang lahat ng ito kung isisiksik sa 6-unit na batayang kurso sa Filipino na napipintong tanggalin sa kolehiyo.
Hindi kailangang mawala ang sabjek na Filipino sa kolehiyo. Pero pwede ba, huwag din naman sanang tuntungan na lamang ito ng komportableng “trabaho” bilang guro kung sakaling mareresolbahan, ulk, ang pagbabalik nito. Kung naging mas agresibo sana noon pa man ang pagtuturo ng Filipino sa lahat ng antas, kung umaakma sana lagi ang Filipino sa pangangailangan ng panahon, kung hindi sana “nakahon” ang sabjek na ito, baka hindi umabot sa ganitong sitwasyong ang nagdedesisyon para sa tunguhin ng sabjek na ito ay nakatunghay sa malayo at mataas na kawalan.
Bukod sa titser ng Panitikan, Malikhaing Pagsulat, at Kulturang Popular sa UST, Writing Fellow din si Joselito D. Delos Reyes sa UST Center for Creative Writing and Literary Studies. Siya rin ang awtor ng mga aklat na Paubaya at iSTATUS NATION. Kasapi siya ng Museo Valenzuela Foundation at Lucban Historical Society. Kasalukuyan niyang tinatapos ang kaniyang disertasyon para makamit ang Ph. D. Philippine Studies mula sa De La Salle University. Ang sanaysay na ito ay bahagi ng kaniyang pinakabagong aklat na Titser Pangkalawakan.
