Kapag May Naisin

    May isang batang lalaki na nakapulot ng maliit na pagong sa tabi ng kanilang bahay. Subalit gaano man ang kanyang pagyugyog dito, nananatili pa ring nakatago sa kanyang lukuban ang ulo, mga paa, at buntot nito. Sinimulan niyang pag-aralan kung papaano ito mapapalabas, ngunit matigas pa ito sa bakal na nagkukubli. Pataob at patihaya naman ang kanyang sinubukang gawin, wala ring nangyari.

   Nagsawa ang bata sa kaaalog sa pagong. Mayamaya pa'y ginamit naman niya ang kanyang kimis na kamao sa pagpukpok. Lalong nagtago sa loob ng kaniyang lukuban ang pagong. Dumampot siya ng isang patpat at tinangka na sundutin para buksan ang lukuban nito. Maya-maya'y sinimulan naman niyang bingkawin ito sa pamamagitan ng patpat at sangkalang bato. Nakitang lahat ito ng kaniyang tiyuhin at pababala na nagwika, "Huwag, hindi sa ganyang paraan. Masasaktan iyan!"

   Dugtong pa nito, "Kapag paulit-ulit na sinundot mo, mamatay iyan. Hindi mo iyan mapapalabas sa pamamagitan ng patpat lamang." 

   Kinuha ng tiyuhin ang pagong sa bata at dinala ito sa loob ng bahay. Sumunod na may pagtataka ang bata sa mangyayari. Sa harap ng kalang may apoy, maingat na inilapag ito sa gilid ng talaksan ng mga panggatong na malayo sa apoy upang mainitan. Masuyo itong hinimas sa likod at ilang sandali lamang mula sa pagkakadarang, ay lumabas na ang ulo nito. At sinundan pa nang pag-iinat sa kanyang mga paa palabas. Unti-unting gumalaw ito at nagsimulang lumakad. Natuwa ang bata.

   "Ang mga pagong ay magkakatulad, gaya ng isang iyan." paala-ala ng tiyuhin, 
Kailangan idaan mo ito sa haplos at init upang magtiwala sa iyo at lumabas ng kanyang tukluban."

Makabuluhang Aral: Gayon din ang mga tao,kailangan ang pagsuyo na may kalakip na pang-unawa. Kailangan lamang ng init o maalab na pakikiharap, upang makatiyak ng tamang katugunan. Hindi mo sila mapipilit kung gagamitan mo ng dahas para lamang sundin ka. Subalit kapag ang paglapit mo'y sinimulan na may pagtatangi at kabaitan, makakatiyak ka, na gagawin nila nang mahinusay ang mga nais mong ipagawa.

Pananaw:  "Unahin mo munang umunawa, kung ang nais mo'y maunawaan ka." Tulad ng pamimitmit ng isda, yaong ibig ng isda ang ipain mo, hindi yaong nais mo upang ikaw ay makahuli.

Panambitan: Sa pakikipag-kapwa, laging tandaan na bawat tao ay may ibat-ibang pangangailangan at pagpapahalaga, subalit pangunahin sa lahat ang kanilang damdamin. Kailangan ito'y hindi masasaling. Ito ang panuntunan sa palagayang-loob ng tunay na Pilipino.