Tanong at Sagot

Ang mga katanungan ay ang mga kasagutan.

   Kung may tanong ay may sagot. Ang matatagumpay na tao ay mayroong mahuhusay na mga katanungan, at ang resulta, ay tinutugon din sila ng mga mahuhusay na mga kasagutan. Sa ating buhay, kung hindi ka palatanong sa mga bagay na nakakaapekto sa iyo, sa bandang huli ang mga ito ay ikakapahamak mo. Kung ikaw ay naligaw sa iyong patutunguhan, at hindi mo gawi ang magtanong, ang pag-aaksaya ng oras, mga pagkalito at aksidente ang tiyak na susuungin mo. Hindi kailangan na manatiling macho ka at nahihiyang magtanong, dahil isang kahibangan ang magkunwaring may nalalaman. Ang pagtatanong ang makapangyarihang mga hakbang upang manatiling nasa tama at matuwid ang ating mga pagkilos. Dito nakasalalay ang ating mga kapasiyahan at siya ding nagpapalinaw kung ano pa ang susunod nating mga gagawin.

Ang matalinong tao ay marami ang malalaman sa hangal na tanong, kaysa isang hangal na may malaman mula sa matalinong kasagutan.

Ang may kalidad na mga katanungan ay lumilikha ng may kalidad na pamumuhay. Kailangan nating ihinang ito sa ating mga isipan, sapagkat  narito ang mahalagang susi kung papaano hinaharap ang bawa’t balakid na nakahalang sa ating daraanan. Makakatiyak ka ng tagumpay kung ang iyong mga kapasiyahan na nagtatakda ng iyong kapalaran ay mga kasagutan sa iyong mga katanungan. Kung tama ang katanungan, ay tama din ang magiging kasagutan. Kung mali ang tanong, makakatiyak kang mali din ang sagot. Kung malinaw at nakakatiyak ang iyong katanungan, hindi lamang ang iyong sarili ang natutulungan nito, pati na ang iyong tinatanong. Nagiging madali ang komunikasyon, trabaho, panahon, matipid ang mga gastusin, at maayos na natutupad ang lahat.

Hindi kailangan na laging abala. Gayundin ang mga langgam. Ang tanong ay: Ano ba ang ating pinagkaka-abalahan?

Ang pakikisama, pagkakaroon ng mga kakilala, at maging mga kaibigan ay nagiging mabunga at maluwat kung may mga katanungan na kailangan masagot muna, bago magkaroon ng paghahatol na kadalasan ay nauuwi sa alitan at hiwalayan. Kung may tamang tanong tungkol sa pinanggalingan ng hidwaan at kung papaano maiiiwasan ito, at sa halip, ay magtulungan sa isa’t-isa kaysa magsabunutan at magsuntukan, ang hinahangad na kooperasyon at kapayapaan ay mananatili. Nasa uri at antas din ito ng iyong mga kasama. May nagwika, “Sabihin mo sa akin kung sino ang mga kaibigan mo; at sasabihin ko sa iyo kung sino ka.” Dahil kung hindi ka palatanong, sinuman ay puwede mong makaibigan. Sapagkat “Kung hindi ka mapili, ang makukuha mo ay bungi.”

Siya ay talaga namang ignorante at masasabing tanga, dahil lagi siyang mapagprisinta na may kasagutan sa bawa’t itanong sa kanya.

 Ang pagkakaiba sa pagitan ng matagumpay at mga talunan ay ang mga katanungan na patuloy nilang itinatanong. Sa mga nagnanasang magtagumpay, palaging nakatuon ang kanilang mga katanungan sa pag-unlad. At doon sa patuloy na nabibigo at mga talunan, bahagi ng problema ay ang kanilang limitado o makitid na mga kaisipan. At ito ang naghahatid sa kanila para mabigo sa buhay. Habang patuloy silang matigas at ayaw tumanggap ng katotohanan, mananatili na matigas din ang kapalaran para sa kanila. Dahil, kung baluktot ang iyong paniniwala at ang lahat ay umuusig na sa iyo, panahon naman na pag-aralan at limiing mabuti kung may magandang patutunguhan ang pagmamatigas mo. Nasa pagtatanong lamang ito, at ikaw din ang makakasagot lamang tungkol dito. Tulad ngayon, maaari mong tanungin ang sarili, “Ano ang tunay mong ikinaliligaya sa iyong buhay ngayon? Ano ang mga nagpapasaya sa iyo sa tuwina? Sino ang mga taong maaasahan mo sa iyong mga pangangailangan? Ano ang mga bagay na nararapat mong ipagpasalamat? Maglaan ng ilang sandali, na limiin ang mga kasagutan at pakiramdaman kung anong damdamin ang sumasaiyo at nangyayari kung bakit tagumpay o talunan ka.

Kapag pera at pagyaman na ang pinag-uusapan, ang lahat ay interesado. Subalit kung gagawin at mahihirapan na, ang karamihan ay iniiwasan na ito.

Hindi ang mga pangyayari ang humuhubog sa aking buhay at nagpapahiwatig kung ano ang aking nadarama at ikinikilos, bagkus, ang kaparaanan kung papaano ko binibigyang kahulugan at pinaglilimi ang mga karanasan ko sa buhay. Kapag ako ay nasasalang sa isang kalagayan na may pag-aalinlangan o nalilito na ako, mabilis kong itinatanong kaagad ang kahalagahan nito sa aking buhay. Sapagkat sa bawa’t kapasiyahan na aking gagawin, hindi lamang para sa aking sarili ang nakasalang; bagkus laging kasangkot ang aking mga mahal sa buhay. Ang kapariwaraan ko’y kapariwaraan din nila. Nasa pagtatasa lamang ito para higit kong malinawan ang aking kalagayan.

 Ano ang kahulugan ng Pagtatasa?

     vt  evaluate, : pagtatakda ng halaga, kondisyon, kalagayan, sitwasyon  : maingat na pag-aaral at pagpapahalaga : pagkilatis o estimasyon sa katangian, kakayahan, o mga kagalingan

Papaano ko ba magagawang magtasa?

Ano ba talaga ang pagtatasa?

Habang binabasa ko ito, ako ba’y nagtatasa ngayon?

Bakit patuloy ang aking pagbasa nito, napagtasa ko bang may matututuhan ako?
Kung ako ba'y nahaharap sa isang problema, tinatasahan ko ba ito para luminaw ang aking isip at makagawa ng tamang kapasiyahan?

Ang katotohanan; ang pagtatasa o pagkilatis ay mga katanungan. Kung walang pagtatanong, walang pagliliming magaganap. Ang mag-isip ay isang proseso ng pagtanong at pagsagot sa mga katanungan.  Siya na palatanong ay hindi makakaiwas sa mga kasagutan.

Ang ating mga katanungan ang nagbabadya ng ating mga kaisipan.

Kailangan nating mapatunayan na halos lahat ng ating mga ginagawa sa maghapon at maging bago matulog sa araw-araw; ay ang magtanong at sagutin ang mga katanungang ito. Kung talagang nais nating mabago ang kalidad ng ating buhay, kinakailangan na baguhin natin ang nakaugalian nating mga pagtatanong. Sapagkat ang mga katanungang ito ay itinutuon ang ating atensiyon, kung papaano tayo mag-isip at maunawaang lubos kung ano ang ating nadarama. Dahil narito ang ating mga kapasiyahan at sumusunod nating mga ikikilos. Hindi makatarungan na tumahimik at gumawa na lamang. Kailangan ding magtanong kung bakit mo ito gagawin, para saan, at kung makakatulong ito sa lahat. Lalo na kung ang iyong reputasyon at integridad ang masasangkot kapag ipinagpatuloy mo itong gawin. Ang mga katanungan ay mayroong kapangyarihan na makaapekto sa ating mga paniniwala, at nagiging posibleng mangyari ang hindi posibleng mangyari.

Walang katanungan na mahirap sagutin, kung nasa harapan at nangyayari na ang kasagutan.

Kung wala kang paggalang sa iyong sarili, basta ka na lamang susunod nang walang mga katanungan. Mistulang robot na de-susi na sunod-sunuran sa mga dikta at ipinag-uutos ng iba. Bilang mga tunay na Pilipino, isa nating pag-uugali ang magtanong muna, bago simulan ang lahat ng mga bagay. Sa aking pabrika, doon mismo sa departamento ng produksiyon ay may inilagay akong malaking karatula: “Magtanong sapagkat kailangan, upang ang pagkakamali ay maiwasan!” Laging nasa aking isip ito; tayo ay hindi mga perpektong tao, kaya nga nilikha ang lapis na may pambura, dahil sa anumang saglit ay may kamaliang magaganap. Higit na maagap ang laging handa, kaysa bahala na at batbat ng pangamba. Ang aksidente ay nangyayari lamang kung walang pag-iingat at malinaw na mga katanungan sa magaganap.

Higit na masaklap ang matakot kaysa mabugnot, at kahindik-hindik naman ang sumagot nang walang nagtatanong at may pahintulot.

Madaling makilala ang dalawang pangkat ng mga tao sa kanilang mga katanungan.

Unang pangkat: Maraming tao na nakikita ang mga bagay ayon sa mga ito, at ang bigkas ay; “Bakit?” At matapos ito ay bastante na muli at patuloy na gagawin ang dating ginagawa nang walang mga katanungan. Ipinauubaya na lamang sa “bahala na” ang lahat. Pinaikling, ‘Bathala na’ ito, na ang kahulugan ay si Bathala na ang mag kasagutan para sa lahat. At dahil dito, ay buong pusong tatanggapin na ang lahat na mangyayari sa kanilang mga buhay. Gayong may kawikaan na, “Nasa Diyos ang awa, subalit nasa tao ang gawa.” Kung wala kang pagkilos, papaano may mangyayari? Kung patuloy kang maghihintay ng milagro, ang mismong kalagayan mo ay milagro nang nagaganap. Nasa dulo lamang ng iyong mga kamay ang lahat para ang iyong hinahangad ay maganap.

Pangalawang pangkat: Ang ilan naman ay nangangarap sa mga bagay na wala sa mga ito, at ang bigkas ay; “Bakit hindi? At isinasagawa ang kanilang iniisip na maging reyalidad ang mga ito. Hindi sila makagawa hangga’t walang malinaw na dahilan kung bakit gagawin ang isang trabaho. 
Higit tayong may nalalaman sa paghahanap ng kasagutan sa tanong at hindi matagpuan ito, kaysa ang matutuhan ang kasagutan nang walang kapaguran.

May isang taga-ukit sa Paete, Laguna, ang dalubhasa sa paggawa ng rebulto. Halos inaabot ng isang linggo bago siya makatapos ng isa. Matagal ang inuubos niyang panahon para mapaganda ito at makatapos ng isang istatwa. Limitado ang kanyang pagkita at batay lamang kung gumagawa siya. Isang kahig, isang tuka, ang ganitong sistema. Isang bisita ang nagka-interes na bumili ng isang rebulto, nilagyan ng mga dekorasyon, pinaganda, at nagpagawa ng maraming katulad nito sa isang pabrika. Ginawang komersiyal na maramihang ipinagbili, at naging maunlad na negosyo niya. Ang taga-ukit ay masipag, subalit hindi masikhay at binabraso ang lahat. Walang mga katanungan kung papaano uunlad. Ang negosyante ay nagtanong,”Papaano ko kaya ito mapaparami sa madaling panahon, nang marami ang makabili?” Bigkas nga ng aking ama, “Daig ng maagap ang masipag.”

Laging may magandang kasagutan doon sa may higit na may magandang katanungan.

May nagtatanong, ngunit ayaw sagutin ang sariling mga katanungan, dahil umiiwas na mahirapan. Mayroon namang may katanungan, at mapilit na hinahanap ang mga kasagutan – at kaagad na isinasagawa ito. Doon sa una, makakatiyak ka na pulitiko ito. Dito sa huli, manlilikha at imbentor ito ng mga produkto. Isa sa mga katanungan na nagpalinaw ng aking pananalig ay ito:

 “Question with boldness even the existence of a God; because, if there be one, he must more approve of the homage of reason, than that of blind-folded fear. “ Binigkas ito ni Thomas Jefferson, (an American Founding Father, the principal author of the United States Declaration of Independence and the third President of the United States).

Pakatandaan: Hindi lamang ang mga katanungan na iyong naitanong, pati na ang mga katanungan na nabigo mong itanong ang nagtatakda ng iyong kapalaran.

Anong kapangyarihan ang iyong mapapakawalan; kung magagawa mong magtanong ng simpleng katanungan subalit pinakamabisa ang kalalabasan, at makapagbabago ng iyong direksiyon sa buhay? Ikaw at ako ay mababago ang ating nadarama sa isang iglap, kung babaguhin lamang ang ating pagtuon. Hangga’t binibigyan natin ng atensiyon ang isang bagay, lalong lumalaki ito. Malaki ang pagkakaiba sa pagitan ng tumitingin at tumititig. Ang tumingin ay pahapyaw at panandalian, at ito’y bilang pagsulyap lamang; samantalang ang tumitig ay may panahong inilalaan, para pag-aralan ang tinititigan. Sa pagtatalo, baguhin lamang ang pagtuon sa pinagtatalunan, mapapayapa na ang mga kalooban.

 Ano bang mga katanungan ang iyong madalas na gamitin o regular na ginagamit kung nalalagay ka sa alanganin? Ako ay may dalawang katanungan na ginagamit kong kalasag at pangunahing batayan bago ako magpasiya. Malaki ang naitutulong nito upang maging malinaw at nasa tama ang aking susunod na mga hakbang. Simpleng mga katanungan lamang: 1) “Anong makabuluhan ang patutunguhan nito?” at “Papaano ko ito magagamit para mapakinabangan ko?”

At kung may alinlangan ako sa pagiging malapit at kapansin-pansin na pagsuyo ng isang tao sa akin, mayroon akong isang katanungan na madalas kong sandigan, “Ano ang tunay na intensiyon ng taong ito?” Nagsimula ito noon pang bata ako, nang pinag-aaralan namin ang aklat ng ating bayaning si Francisco Baltazar, ang ‘Florante at Laura.’ Sa isang saknong, ay binanggit ito, “Kung ang isalubong sa iyóng pagdating, ay masayáng mukha at may pakitang giliw, lalong pakaingatan at kaaway na lihim siyang isaisip na kakabakahin.” Matalim at nagpapalinaw ang pangungusap na ito, sapagkat kung lilimiing mabuti, ang mga taong may mabuting pakay at walang lihim na hangarin, ay karaniwan at normal lamang ang paglapit sa iyo. Walang mga palabok at paligoy-ligoy, at hindi na kailangan pang magsinungaling. Subalit doon sa mga mapagsamantala at may mga maitim na balakin, mistula itong naghahanda ng patibong para ikaw ay mahuli ng kanilang inihahandog na mga pain.

Narito pa ang mga mahahalagang mga katanungan, kung nais na makatiyak na maging matagumpay; mga katanungan na kailangan nating sagutin para ituon sa tamang direksiyon ang ating mga buhay:

1)      Bakit ako lumitaw sa mundo, para saan ba ito?

2)      Ano ba ang talagang dahilan at kung bakit ako ay nabubuhay pa?

3)      Mayroon ba akong kailangang gawin pa at tapusin na kailangang maipamana?

4)      Sino nga ba ako?

5)      Ano ang talagang nais ko sa aking buhay?

6)      Saan ba ako patungo, ang tinatahak ko ba ngayon ang tamang direksiyon?

7)      Maligaya ba ako sa ngayon at may kaluwalhatian na?

Pinaka-makapangyarihang mga katanungan ito, at kung hindi mo ito masasagot; sa halip, ay lagi kang naghihintay at umaasa na may milagrong magaganap kahit na hindi ka kumikilos. At ang milagro ay nangyayari na; ang mismong kalagayan mo sa ngayon ang pruweba. Ang mga bagabag, pamamanglaw, at mga pagkalito mo sa iyong buhay ang resulta nito. Ang mga hidwaan, hiwalayan, at hindi pagkakasundo sa pamilya ay nananatiling hindi pa tapos, at nangangailangan ng kalunasan. Kung wala pang tunay na kaligayahan na naghahari sa iyong buhay, may pagkakataon ka pang maisaayos ito at tamasahin ang iyong nakatakdang kaligayahan.

Narito pa ang isang katanungan na kailangan mong masagot; “Kung may isang pagkilos na mabilisan mong magagawa at nakakatiyak kang makapag-papabago ito ng iyong buhay, bakit hindi mo ito masimulan?”

Kung may mga katanungan at may mga kasagutan. Tagumpay o Bigo? Panalo o Talo? Masaya o Malungkot? Kaligayahan o Kapighatian? Mamili ka, sapagkat narito ang mga kasagutan ng iyong mga katanungan.

May katanungan ka pa ba?

Jesse Guevara

Lungsod ng Balanga, Bataan